QUẢN TRỊ RỦI RO PHÁP LÝ TRONG HOẠT ĐỘNG KHUYẾN MẠI

QUẢN TRỊ RỦI RO PHÁP LÝ TRONG HOẠT ĐỘNG KHUYẾN MẠI

(Đặc biệt trong giai đoạn cao điểm Tết 2025–2026)**

Trong những năm gần đây, hoạt động khuyến mại đã trở thành một công cụ cạnh tranh quan trọng của doanh nghiệp Việt Nam. Tuy nhiên, càng vào mùa cao điểm—đặc biệt là dịp Tết Nguyên đán—hoạt động giảm giá, tặng quà, quay số trúng thưởng lại càng diễn ra với tần suất dày đặc và mức độ phức tạp cao. Chính thời điểm này, cơ quan quản lý nhà nước cũng tăng cường kiểm tra nhằm đảm bảo minh bạch thị trường, bảo vệ người tiêu dùng và phòng ngừa cạnh tranh không lành mạnh. Việc doanh nghiệp, hợp tác xã hay hộ kinh doanh triển khai khuyến mại mà không tuân thủ đúng quy định của Luật Thương mại, Nghị định 81/2018/NĐ-CP và Nghị định 128/2024/NĐ-CP có thể dẫn đến hàng loạt rủi ro pháp lý, thuế, hóa đơn và xử phạt hành chính.

Vì vậy, quản trị rủi ro pháp lý trong hoạt động khuyến mại không phải là lựa chọn, mà là nghĩa vụ bắt buộc của tổ chức kinh doanh. EDUBELIFE và BIZMAP nhận thấy có ba nhóm sai sót phổ biến: (i) hiểu sai khái niệm chiết khấu thương mại và khuyến mại; (ii) nhầm lẫn giữa thông báo và đăng ký khuyến mại; và (iii) áp dụng máy móc ngưỡng 100 triệu đồng mà không hiểu đúng phạm vi của điều luật. Bài viết này nhằm hệ thống hóa lại toàn bộ căn cứ pháp lý mới nhất và đưa ra giải pháp để doanh nghiệp quản trị rủi ro một cách chủ động.

1. Đối tượng phải thực hiện thủ tục khuyến mại theo Luật Thương mại

Luật Thương mại 2005 quy định rằng mọi thương nhân, bao gồm doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh, nếu tự tổ chức chương trình khuyến mại thì phải tuân thủ chế độ pháp lý về thông báo hoặc đăng ký. Điều này khiến cho không chỉ doanh nghiệp lớn, mà cả các hộ kinh doanh truyền thống, đại lý bán lẻ hay hợp tác xã khi triển khai tặng quà, giảm giá theo chương trình cũng phải thực hiện nghĩa vụ đúng luật.

Đối tượng không phải thực hiện thủ tục khi họ không phải là chủ thể tổ chức khuyến mại, mà chỉ là đơn vị phối hợp hoặc hưởng lợi từ chương trình của nhà sản xuất.

2. Các hình thức khuyến mại thuộc phạm vi điều chỉnh của Nhà nước

Điều 92 Luật Thương mại liệt kê các hình thức khuyến mại được phép thực hiện. Trong đó, hai hình thức quan trọng nhất và thường gây nhầm lẫn là: khuyến mại giảm giá và khuyến mại tặng quà/hàng mẫu. Từ năm 2024, Nghị định 128/2024/NĐ-CP đã sửa đổi Nghị định 81/2018-NĐ-CP, bổ sung quy định quan trọng về hạn mức và thủ tục khuyến mại. Theo đó, tất cả các hình thức khuyến mại theo Điều 92 đều phải tuân thủ thủ tục pháp lý, trừ các trường hợp được miễn theo khoản 2 Điều 17 của Nghị định 81 (đã sửa đổi).

3. Phân biệt rõ hai thủ tục: “thông báo” và “đăng ký”

Doanh nghiệp cần phân biệt rõ: thông báo là nghĩa vụ hành chính đơn giản hơn, trong khi đăng ký là thủ tục phức tạp, áp dụng cho loại khuyến mại có nguy cơ cao về minh bạch và tài chính.

Đăng ký khuyến mại chỉ áp dụng cho hình thức mang tính may rủi, như quay số, bốc thăm, quét mã trúng thưởng. Đây là nhóm duy nhất bắt buộc phải đăng ký với Sở Công Thương hoặc Cục Xúc tiến Thương mại. Dù giá trị giải thưởng chỉ 1 triệu đồng, thủ tục đăng ký vẫn là bắt buộc vì đây là hình thức có thể phát sinh gian lận, khiếu nại hoặc tranh chấp.

Thông báo khuyến mại áp dụng cho tất cả các hình thức khuyến mại còn lại theo Điều 92, bao gồm: giảm giá, tích điểm, quà tặng kèm sản phẩm, phiếu dự thi không may rủi. Thương nhân phải thông báo tối thiểu 03 ngày làm việc trước khi triển khai chương trình.

Sự nhầm lẫn giữa hai thủ tục dẫn tới nhiều doanh nghiệp vi phạm: chương trình có yếu tố may rủi nhưng lại chỉ “thông báo”, hoặc giảm giá theo chương trình nhưng lại không thông báo vì cho rằng giá trị nhỏ.

4. Phân biệt chuyên sâu giữa chiết khấu thương mại và khuyến mại

Sai sót phổ biến nhất trong thực tiễn là nhầm chiết khấu thương mại—một chính sách giá bán lâu dài trong hợp đồng đại lý—với khuyến mại giảm giá theo chương trình xúc tiến. Hai khái niệm này không đồng nhất, và sự nhầm lẫn có thể khiến doanh nghiệp vô tình lách luật hoặc vi phạm.

Chiết khấu thương mại là khoản giảm giá đã được thỏa thuận từ trước, áp dụng nhất quán, thường xuyên, dựa trên sản lượng hoặc doanh số, được điều chỉnh trên hóa đơn theo hướng dẫn của Thông tư 219/2013/TT-BTC và Nghị định 123/2020/NĐ-CP. Đây là chính sách giá, không phải khuyến mại, và hoàn toàn không thuộc phạm vi phải thông báo hay đăng ký theo Nghị định 81.

Ngược lại, giảm giá theo chương trình khuyến mại là hoạt động nhằm xúc tiến bán hàng trong một khoảng thời gian nhất định theo Điều 92 Luật Thương mại. Chỉ cần thương nhân công bố một chương trình với ngày bắt đầu – kết thúc, mức giảm cụ thể, hoặc tặng quà theo dịp, thì đó là khuyến mại và phải thực hiện thủ tục tương ứng.

Việc hiểu sai bản chất có thể khiến doanh nghiệp bị phạt vì “khuyến mại không thông báo”, trong khi họ nghĩ rằng “đây chỉ là chính sách chiết khấu nội bộ”.

5. Kết luận về các trường hợp phải đăng ký khuyến mại

Từ mọi căn cứ pháp lý hiện hành, có thể kết luận một cách dứt khoát rằng: chỉ những chương trình khuyến mại mang tính may rủi theo Điều 13 Nghị định 81/2018 mới bắt buộc phải đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước. Đây là nhóm duy nhất phải lập hồ sơ đăng ký, kèm theo thể lệ, danh sách giải thưởng, bằng chứng dự thi và các biểu mẫu theo quy định. Hình thức may rủi tiềm ẩn rủi ro lớn nhất về minh bạch, khiếu nại, tranh chấp tài sản, vì vậy cơ quan quản lý yêu cầu doanh nghiệp phải đăng ký để kiểm soát trước.

6. Kết luận về các trường hợp phải thông báo khuyến mại

Tất cả các hình thức khuyến mại khác theo Điều 92 Luật Thương mại đều phải thông báo với Sở Công Thương ít nhất ba ngày làm việc. Điều này áp dụng ngay cả khi tổng giá trị quà tặng hoặc mức giảm giá chỉ vài triệu đồng. Giảm giá theo chương trình, tích điểm đổi quà, phiếu dự thi không may rủi, giới thiệu sản phẩm có quà tặng, hay khuyến mại qua nền tảng số… đều nằm trong phạm vi phải thông báo.

Sự tuân thủ thủ tục thông báo vừa giúp doanh nghiệp hợp thức hóa chi phí khuyến mại khi tính thuế, vừa giảm thiểu rủi ro pháp lý.

7. Kết luận về các trường hợp được miễn thông báo khuyến mại

Nghị định 128/2024 đã sửa đổi và bổ sung một điểm quan trọng: thương nhân được miễn thông báo nếu triển khai hai hình thức khuyến mại theo Điều 12 và Điều 14 của Nghị định 81, với điều kiện tổng giá trị quà tặng dưới 100 triệu đồng. Đây là ngoại lệ hợp lý dành cho các chương trình tặng hàng mẫu, tặng sản phẩm kèm theo – vốn mang tính chất quảng bá thử nghiệm và không ảnh hưởng nhiều tới giá bán thị trường.

Tuy nhiên, quy định này không áp dụng cho giảm giá, càng không áp dụng cho chương trình may rủi hay các hình thức khác. Doanh nghiệp phải hiểu đúng phạm vi này để không áp dụng sai và vô tình vi phạm.

8. Giải pháp quản trị rủi ro pháp lý đối với hoạt động khuyến mại

Để kiểm soát rủi ro hiệu quả, doanh nghiệp cần xây dựng một quy trình nội bộ gồm bốn bước trọng yếu. Thứ nhất, phân loại chính xác hình thức khuyến mại trước khi triển khai; việc xác định sai bản chất dẫn đến áp dụng sai thủ tục là nguyên nhân của phần lớn các vi phạm. Thứ hai, doanh nghiệp cần thiết lập chính sách giá (chiết khấu thương mại) độc lập, có điều khoản rõ ràng trong hợp đồng nguyên tắc, để tránh bị nhầm lẫn với khuyến mại. Thứ ba, cần xác định giá trị quà tặng và tổng mức khuyến mại để đánh giá xem có thuộc phạm vi miễn thông báo hay không. Cuối cùng, doanh nghiệp phải chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, thể lệ, hóa đơn và tài liệu truyền thông để phục vụ công tác hậu kiểm của cơ quan chức năng.

KÊNH ONLINE GỬI THÔNG BÁO, ĐĂNG KÝ KHUYẾN MẠI TRÊN CỔNG DỊCH VỤ CÔNG QUỐC GIA

https://dichvucong.gov.vn/p/home/dvc-chi-tiet-thu-tuc-hanh-chinh.html?ma_thu_tuc=2.000033

Doanh nghiệp càng chủ động kiểm soát từ đầu, càng tránh được rủi ro bị xử phạt, bị loại chi phí thuế hoặc bị coi là cạnh tranh không lành mạnh. Một chương trình khuyến mại đúng pháp luật không chỉ giúp doanh nghiệp yên tâm hoạt động trong giai đoạn cao điểm mà còn tạo dựng uy tín vững chắc với khách hàng và đối tác.

Chân thành cảm ơn

BIZMAP và EDUBELIFE xin chân thành cảm ơn Quý doanh nghiệp đã đồng hành, và hy vọng bài viết này sẽ trở thành tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý, phòng kinh doanh, phòng marketing và bộ phận pháp chế trong việc triển khai khuyến mại một cách an toàn, hiệu quả và tuân thủ pháp luật.
Chúc doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ và bền vững.